یکی از سوالاتی که همواره ذهن راننده‌ها را درگیر کرده، زمان تعویض روغن موتور است. عده‌ای بر اساس کیلومتر کارکرد خودرو، اقدام به تعویض روغن می‌کنند و عده‌ای دیگر حتی میزان کارکرد در جای خودرو در ترافیک را نیز محاسبه کرده و با توجه به مدت زمان کارکرد موتور، اقدام به تعویض این سیال حیاتی خودرو می کنند. البته دسته دیگری از راننده‌ها هم هستند که شرایط رانندگی را نیز به عوامل دخیل در زمان تعویض روغن می‌افزایند و آب و هوا، گرد و خاک، آلودگی هوا و دیگر شرایط را نیز عامل اصلی بر افت کیفیت روغن موتور می‌دانند اما آیا به راستی هنگام تعویض روغن موتور خودرو خود، تمام این عوامل را در کنار هم قرار داده‌اید تا به پاسخی مفید برای پیشرانه خودرو خود برسید؟
عوامل تاثیرگذار بر کاهش کیفیت روغن موتور
در اینجا قصد داریم به توضیح عواملی بپردازیم که باعث افت کیفیت روغن موتورها میشوند و البته ویژگی‌هایی که روغن موتورهای مختلف را به لحاظ کیفی از هم متمایز می‌کنند.
به طور کلی باید توجه داشت که تمام روانکارها در موارد یکسان، دچار افت کیفیت و عملکرد میشوند. اما اینکه چه اتفاقی باعث کاهش کیفیت می‌شود، به سه عامل بستگی دارد. اولین مورد، تخریب روغن پایه است که به جرات می‌توان آن را یکی از عمده‌ترین دلایل افت عملکرد روانکار است. معمولا روغن پایه به واسطه اکسیداسیون تخریب شده و در زمان اکسیدشدن به محصولات جانبی مانند اسیدها و مواد نامحلول تبدیل می‌شود. این اتفاق منجر به ایجاد رسوب در موتور و سایش و خوردگی سطوح مختلف پیشرانه میشوند. البته تولیدکنندگان روغن موتور برای جلوگیری از چنین فرایندی، ترکیبات ضد اکسیداسیون را در فرمولاسیون محصولاتشان استفاده می‌کنند. با این حال این دسته از ادتیوها برای همیشه نمی‌توانند مانع اکسیداسیون روغن شوند و بازدارنده‌های اکسیداسیون با اتمام دوره عملکردشان در روغن موتور، شرایط را برای آغاز اکسیداسیون با اتمام دوره عملکردشان در روغن پایه فراهم می‌کنند. نکته‌ای که نباید از آن غافل شد، نقش دما در سرعت بخشیدن به اکسیداسیون روغن است. یکی دیگر از عوامل سرعت بخشیدن به اکسیداسیون، ورود ذرات آلودگی به محیط روغن است. ذرات محلول ناشدنی که به عنوان کاتالیزور عمل می‌کنند و سبب افزایش سرعت فرآیند اکسیداسیون روغن میشوند. ذرات فلزی ناشی از سایش قطعات نیز به طور چشمگیری منجر به افزایش واکنش، به ویژه در حضور آب میشوند. علاوه بر اکسیداسیون، روغن پایه توسط تخریب حرارتی، هیدرولیز و انواع واکنش‌های شیمیایی با آلودگی‌ها نیز دچار افت وضعیت میشوند.
شاید نکته‌ای که کمتر کسی به آن توجه داشته، پایداری به نسبت بالای روغن‌های پایه معدنی و روغن پایه گروه ۴ یا همان پلی آلفااولفین‌ها در واکنش با آب است. این روغن‌ها پایداری خوبی در برابر واکنش با آب دارند، اما تعداد زیادی از انواع روغن‌های پایه سنتزی، مستعد واکنش با آب و تشکیل اسیدهای خورنده‌اند. پس در مجموع باید توجه داشت که یک تولید کننده روغن موتور برای بالابردن کیفیت روانکار باید ابتدا دمای روغن حین کار را کاهش دهد، از روغن پایه با کیفیت استفاده کند و به انتخاب بازدارنده‌های اکسیداسیون توجه خاصی داشته باشد. البته از نقش فیلتر روغن نیز نباید غافل شد، چرا که با جذب آلودگی‌ها و ذرات فلزی باعث افزایش کارکرد روانکار می‌شود. دومین عاملی که پس از تخریب روغن پایه باعث افت کیفیت روغن موتور می‌شود، مصرف مواد افزودنی یا همان ادتیوها است. برخلاف بعضی از مواد افزودنی مانند بازدارنده‌های اکسیداسیون که زمان مصرف شدن آنها تاثیر مستقیمی بر کیفیت روغن پایه دارد، عملکرد ادتیوها دیگر مانند پاک کننده‌ها، ترکیبات ضدسایش، معلق کننده‌ها و… ارتباطی با کیفیت روغن ندارند. اگرچه افزایش کیفیت روغن پایه نمی‌تواند روی عملکرد این مواد افزودنی تاثیر داشته باشد، اما مصرف افزودنی‌ها توسط مکانیسم‌های مشخصی صورت می‌گیرد. حضور آب در روانکار منجر به واکنش با مواد افزودنی شده یا به عبارتی منجر به هیدرولیز ماده افزودنی خواهد شد. یا اینکه سبب حذف ماده افزودنی و به عبارتی شسته شدن ماده افزودنی از روغن می‌شود بخشی از مواد افزودنی نیز توسط آلودگی های موجود از روانکار خارج می‌شود. سومین عامل مهم در کاهش کیفیت روانکارها وجود انواع آلودگی به محیط روانکار است. توجه داشته باشید که آلودگی ها و ذرات ناشی از سایش مکانیکی باعث افت کیفیت روانکار میشوند. به همین دلیل معمولا روغن را در فواصل زمانی مشخص، فیلتر و حتی تعویض می‌کنند.
منبع خبر: روزنامه دنیای خودرو
